Graag uw opmerkingen en andere interessante informatie. Bezoek ons Forum .
Na de eerste wereldoorlog werden er in Zwijndrecht plannen gesmeed om het dorpscentrum te moderniseren. De voorziene overdracht van de Borgerweertpolder met het Vlaams Hoofd naar Antwerpen bracht immers een zekere hoop met zich mee voor een fikse schadevergoeding. Dat geld zou dan niet alleen kunnen gebruikt worden voor de heraanleg van het dorpscentrum, maar zou ook kunnen dienen voor een nieuw gemeentehuis.
Het oud-oud gemeentehuis van Zwijndrecht (geen datum)Het oud-oud gemeentehuis dateerde immers al van lang vervlogen tijden. Op 26 september 1665 ging het “Parochiehuis” vermoedelijk in vlammen op en jaren later (ten laatste omstreeks 1687) werd het heropgebouwd op de plaats waar het oud gemeentehuis nu staat. In 1775 werd het gebouw vervolgens vergroot en werden verschillende werken uitgevoerd (meer bepaald aan het plafond en de schouw). In de jaren 1841 en volgende waren er grote herstellingswerken waarbij zelfs de voorgevel afgebroken en volledig hersteld werd.
In 1902 waren er al stemmen opgegaan om het gebouw af te breken zodat bij de aanleg van de Statiestraat de straat ter hoogte van het gemeentehuis kon rechtgetrokken worden.
Niettemin bleef het gebouw bestaan en in juli 1909 kreeg de burgemeester zelfs een aparte kamer: dit deel is te zien op de eerste postkaart (begin van de Statiestraat achter het gemeentehuis). Interessant is dat dit bouwwerk op ijzeren pijlers werd gebouwd.
De provincie keurde een eerste voorontwerp van nieuw gemeentehuis af. Dit was getekend door Camiel Verhelst (daterend van 9 mei 1925), maar Monumenten en Landschappen vond dit ontwerp niet in harmonie met de omgeving.
In april 1928 werd het Antwerpse voorstel tot betaling van 725.000 frank schadevergoeding voor de grondafstand door de Zwijndrechtse gemeenteraad goedgekeurd. Burgemeester Gustaaf Van Bogaert bracht op de eerstvolgende gemeenteraadszitting de bouw van een nieuw gemeentehuis opnieuw ter sprake, maar de meeste raadsleden waren echter op dat moment nog geen voorstander van een dergelijk nieuw gebouw waardoor de bespreking verdaagd werd.
Waar men het wel over eens was, was met name het "gezond" maken van de bestaande lokalen en het zoeken achter plaats voor de opberging van de archieven. Ook het restaureren van het bestaande gebouw was een idee waar verschillende raadsleden met speelden.
In november 1929 drong raadslid Richard Van Bogaert aan op een dringende herstelling van het bestaande gemeentehuis en enkele maanden later bereikte men toch een akkoord voor de bouw van een nieuw gemeentehuis. Dit zou gebeuren op dezelfde plaats, door het afbreken van het oude gebouw en de aankoop van een aanpalend perceel.
In oktober 1930 keurde de gemeenteraad de plannen die architect Ernest Nagels (uit Antwerpen) had opgemaakt goed. Het nieuwe ontwerp was veel moderner en soberder dan hetgene 5 jaar eerder was ingediend. Ook de provincie zette in de tweede helft van 1931 het licht op groen.
De originele plannen waren intussen uitgebreid met een balkon aan de straatzijde. Na een lange discussie bereikte men tevens een akkoord over het plaatsen van een toren.
Hoewel Zwijndrecht op dat ogenblik slechts iets meer dan 6000 inwoners telde, was het nieuwe gemeentehuis (dat ook een politiebureel bevatte) berekend op de dienstverlening voor een totale bevolking van 20.000 tot 30.000 inwoners. De toenmalige burgemeester Gustaaf Van Bogaert verwoordde het zo tegenover een journalist: "’t Is wel wat grootsch voor Zwijndrecht, maar we hebben gewerkt voor de toekomst, en dat zal niemand ons ten kwade duiden!".
Het oud gemeentehuis (geen datum)Het nieuwe gemeentehuis werd begroot op 784.000 frank en met de kosten voor de afbraak van het bestaande gebouw bedroegen de totale kosten algauw meer dan 1.000.000 frank. Begin oktober 1933 startte de afbraak van het oude gemeentehuis dat ondertussen in slechte staat verkeerde. De aannemer voor dit alles was Lodewijk Van Der Kinderen uit Bazel.
Tijdens de bouw van het nieuwe gemeentehuis werden de gemeentediensten tijdelijk ondergebracht in het nabijgelegen café De Roos.
Hoewel de eerste gemeenteraadszitting in het nieuwe gebouw al plaatsvond op 27 juni 1935, werd de officiële inhuldiging uitgesteld tot 25 augustus 1935. Er werd beslist om vuurwerk af te steken, wat de gemeente 2000 frank kostte. Ook het gebouw zelf werd voor deze gelegenheid feestelijk verlicht. In de raadszaal was de schouw van het eerste gemeentehuis heropgericht en de stad Antwerpen gaf de grote luchter in bruikleen.
Nog steeds valt de knik op het einde van de Statiestraat op, met andere woorden ook bij de bouw van het gemeentehuis begin jaren ’30 is er niet gekozen om deze straat recht te trekken.
Reeds in 1940 werd het gemeentehuis beschadigd door beschietingen. Tijdens de oorlog (in 1943) werd er een tussenverdieping aangebracht in het bureel en het kabinet van de secretaris. De oorspronkelijke hoogte was immers 6,75 meter en was moeilijk te verwarmen in de winter en was bovendien te warm in de zomer.
Na de fusie van de gemeenten Zwijndrecht en Burcht op 1 januari 1977 was het gemeentehuis niet (meer) toereikend om beide deelgemeenten te bedienen. Daarom werd in 1978 een ontwerper aangesteld om een uitbreiding van het bestaande gemeentehuis te onderzoeken, maar tegelijkertijd circuleerde ook de idee voor een grondige verbouwing (onder meer met een nieuwe voorgevel). Dit idee heeft echter enkel aanleiding gegeven tot een modernisering van het gelijkvloers.
Om bijkomend tegemoet te komen aan het stijgend aantal personeelsleden werden de bergplaats en de garage van het gemeentehuis in april 1984 ingericht als kantoor. Om verder meer ruimte te creëren werd enerzijds een nieuw gemeentemagazijn gebouwd en verhuisde anderzijds de dienst Welzijnszaken naar de voormalige Zwijndrechtse pastorij.
Niettemin bleef de idee leven om een nieuw administratief centrum te bouwen. Het oorspronkelijke voorstel voor inplanting in het Vredespark stuitte in de periode 1993-1994 op veel verzet en werd nadien verlaten.
Diverse denkpistes bleven echter bestaan om te kunnen voldoen aan de noden van een hedendaagse administratie: verbouwen, uitbreiden of verhuizen naar bestaande gebouwen. Uiteindelijk werd gekozen om in het binnengebied tussen de Adhemar Borinstraat en de Fortlaan een nieuw gemeentehuis en bibliotheek te bouwen, waarbij het woord "gemeentehuis" zou verdwijnen en plaats zou maken voor "administratief centrum". Op 28 augustus 1997 wordt hiervoor een Bijzonder Plan van Aanleg goedgekeurd.
Begin 2002 werd het administratief personeel uit het ondertussen sterk verouderd gemeentehuis weggehaald om voortaan te kunnen werken in het nieuw gebouwde administratief centrum (waarvan de plannen oorspronkelijk getekend waren door architect Bayens en welke nadien overgenomen zijn door architect Wouters). De officiële inhuldiging van dit centrum was op 24 mei 2002.
Het oud gemeentehuis wordt nu gebruikt voor evenementen en huisvest een aantal lokale verenigingen.
Tekst: Peter Van den Eynde & Chris Vander Straeten
Postkaarten en foto: Peter Van den Eynde
Bronnen:
De Zondagsvriend, zonder datum
Gemeenteblaadje, zonder datum
Geschiedenis van Zwijndrecht en Burcht – Deel 3 Zwijndrecht en Burcht in de 19de en 20ste eeuw – Gerda Raeymaekers 2004.
Terugblik… Zwijndrecht, Burcht en St-Anneke – G.K. Kockelberg 2006.