Bakker Frans Van Hal met Sara Borghgraef in de zestiger jaren
Graag uw opmerkingen en andere interessante informatie. Bezoek ons Forum.
Een oude foto uit de zeventiger jaren van de winkel op de Heirbaan 53.
Voor de bakkerij een Ford 1700 waarmee het brood werd uitgevoerd.De Nederlandse zanger Wim Sonneveld bezong in 1974 in een lied1 hoe zijn geboortedorp was veranderd. Hij wist nog hoe het dorp van toen slechts een ansicht en een herinnering was, iets wat voorgoed voorbij zou gaan.
Net zoals in het lied, koester ik mijn eigen herinneringen, waaronder een foto van bakkerij Van Hal, gelegen op de Heirbaan 53 in Burcht. Tegenwoordig is daar een gewoon rijhuis te vinden. Het zegt u hoogstwaarschijnlijk niets maar wie weet nog dat hier ooit een moderne bakkerij stond?
Tot de jaren 1950 beheerst brood van ‘s morgens tot ‘s avonds de gedachten en maaltijden van iedereen. In het meest nederige huisje of het rijkste pand, op het land en in de stad, in herbergen, eethuizen, fabrieken, scholen en ziekenhuizen is het de hoofdcomponent van de voeding2.
Toen broodbakker Frans Van Hal rond 1910 met zijn echtgenote Sara Borghgraef zijn eigen zaak begon in Burcht, had hij weinig nodig. Het vak leerde hij bij een andere bakker. Hij liet een houtgestookte oven metsen, kocht een kooktoestel om warm water te maken, een trog, een werkbank, een doofpot om de verbrande houtresten op te vangen en enkele hulpmiddelen. Frans bepaalde zelf de samenstelling van zijn brood, kneedde en vormde het deeg met zijn handen. Het werk was arbeidsintensief, tijdrovend en vermoeiend. De resultaten wisselden en waren afhankelijk van de weersomstandigheden en de kwaliteit van de grondstoffen. Sara stond in de winkel, maar de meeste broden vonden hun weg naar klanten via Frans' ‘broodtoer. Met een zware tweezak3 vol versgebakken broden op de schouder trok hij door Burcht.
Vanaf 1923 kwam de zoon Leon en enkele jaren later ook de dochter Marieke mee in de zaak. Met meer handen in de bakkerij was het een grote sprong voorwaarts.
Vanaf 1923 was er elektriciteit in Burcht. Zo kwam er in 1925 een elektrische kneedmachine wat leidde tot een grote arbeidsverlichting. Deze trog werd met een riem aangedreven die verbonden was aan een elektrische motor. De kneedmachine zou tot de sluiting van de bakkerij in gebruik blijven.
Tot in de jaren zestig werd de broodtoer uitgevoerd met een bakfiets, soms met de hulp van hond Jackie voort getrokken.
De kneedmachine, trog of petrin.
Leon met de bakfiets, samen met schoonbroer Omer De Maeyer en vriend Michel De Cleen.
In 1946 huwde Leon met Irma Bultheel uit Melsele, vanaf dat moment kwam de bakkerij in hun handen. Vader Frans bleef meewerken en nam vooral de broodtoer voor zich.
Er moest hard gewerkt worden, maar als hobby waren de Van Hal’s ook duivenmelkers met in hun tuin een duivenhok.
Leon Van Hal en echtgenote Irma Bultheel.
Vader Frans en zoon Leon op hun duivenkot achter de bakkerij.
De broodconsumptie verminderde geleidelijk en er werden steeds meer andere bakkerijproducten, zoals koffiekoeken en patisserie, verkocht. In 1962 kwam Frans, de oudste zoon van Leon en Irma, in de zaak. Hij vervolmaakte zich ondertussen in de avondschool. Onder de impuls van Frans werd de bakkerij in 1965 met nieuwe machines gemoderniseerd. Honderden broden werden er nu dagelijks gebakken.
Vader en zoon aan het werk in de moderne bakkerij.
De gebakken broden, pistolets en broodjes.
Even wat ontspanning voor Leon en zoon Frans.
Sara Borghgraef en echtgenoot Frans Van Hal bleven tot op gezegende leeftijd meehelpen.
Frans Van Hal met echtgenote Rita Siebens.Frans huwde in 1972 en nu kwam zijn echtgenote in de winkel helpen.
Bakker was een veeleisend en uitputtend beroep; de weekenden waren zonder rust en vakantie bestond niet. Om gezondheidsredenen moest Frans in 1971 stoppen.
De nieuwe uitbaters, Renaat De Beule met Greet Foubert.
Aan marketing ontbrak het niet.
Een geschikte overnemer vinden bleek een uitdaging. Na een intensieve zoektocht van drie jaar kwam er eindelijk in 1974 een doorbraak. De bakkersfamilie De Beule-Foubert uit Sint Niklaas nam de bakkerij, woning en handel van Van Hal over. Enkele jaren later hielp hun schoondochter Kristel mee in de zaak. De nieuwe uitbaters zetten zich vol overgave in door een groter assortiment van brood- en banketgebak aan te bieden. De bakkerij werd daardoor een bekend merkpunt op de Heirbaan in Burcht.
34 jaar hard werken in de Burchtse bakkerij was goed geweest voor het echtpaar De Beule. De tijd om op pensioen te gaan was aangebroken. De brood- en banketbakkerij sloot in 2008 en het pand werd omgebouwd tot gezinswoning.
Gedurende honderd jaar werd deze bakkerij geleid door drie generaties Van Hal en één generatie De Beule.
Het volgend citaat bevestigt de teloorgang van de bakkerijen:
In 1850 vergde brood een derde van de gezinsuitgaven en leverde het 60% van de dagelijkse calorieën. Vandaag besteedt het gemiddelde gezin 0,8% van zijn uitgaven aan brood.4.
Ter informatie deze prijslijst van 1974, vijftig jaar geleden.
Om de prijzen van toen te vergelijken de huidige prijzen moet je niet alleen rekening houden met de omzetting van Belgische frank naar Euro (1 Euro = 40 frank), maar ook met de stijging van de levensduurte, de inflatie.
Tussen 1974 en 2025 verminderde de waarde van het geld met een factor 6,665.
Een klein gesneden brood kostte 12 frank. Die 12 frank zou nu een waarde hebben van 12 x 6,66 / 40 = 2 €.
Zoals aangegeven werd er toen nog aan huis geleverd.
Noten:
1. YouTube, 'Het Dorp', Wim Sonneveld.
2. Peter Scholliers, professor emeritus.
3. Een zwarte stoffen zak voor broden met 2 compartimenten welke over een schouder gedragen wordt. Een deel hangt op de borst, het andere op de rug.
4. Peter Scholliers.
5. Statbel: Index der consumtieprijzen, basis 1971. Index 1974 = 100, index 2025 = 666.
Tekst: Jan Van Pelt.
Foto’s en informatie van de familie’s Van Hal en De Beule.