Huidige opstelling van het oorlogsmonument
Graag uw opmerkingen en andere interessante informatie. Bezoek ons Forum.
Op 11 november 2023 werd de traditionele herdenking in Burcht lichtjes aangepast. Immers het oorlogsmonument uit de Sint-Martinuskerk was verplaatst naar het Burchtse kerkhof, wegens de plannen van de herbestemming van de kerk. Het oorlogsmonument kreeg een nieuwe plek aan de ingang van het kerkhof. De plechtigheid vond daarom plaats aan dit monument en niet aan het centrale monument dat de slachtoffers van beide wereldoorlogen herdenkt.
Postkaart wellicht uitgegeven naar aanleiding van de onthulling. Op de achterzijde ervan zijn de Burchtse gesneuvelden van WO1 vermeld. Het oorlogsmonument stond oorspronkelijk achteraan de noordelijke zijbeuk en werd daar reeds onthuld op 2 november 1919, amper één jaar na de wapenstilstand.
Het besluit om een oorlogsmonument te plaatsen werd genomen op 9 januari 1919 in een vergadering van de kerkfabriek. Het voorstel werd gedaan door pastoor Nestor Pycke1. Hij hoopte de nodige fondsen bijeen te krijgen door een omhaling bij de inwoners. Dit bracht alvast 5000 frank op (april 1919). Aanvankelijk wou men dit monument onderbrengen in een kapel ter ere van de H. Martinus. Maar dit idee werd opzij geschoven. Men zou het gedenkteken plaatsen onder het missiekruis2. Dit missiekruis werd reeds opgericht in 1906 en was een schenking van de familie Cop3.
In juli 1919 werd het oorlogsmonument aanbesteed voor een bedrag van 5000 frank aan de Gentse kunstenaar Pieter De Clercq4. Deze kunstenaar is eerder onbekend. In die periode was er een steenkapper met een gelijknamige naam, woonachtig op de Ottergemsesteenweg in Gent5.
Zondag 2 november werd een plechtige hoogmis opgedragen om 8u45 ter nagedachtenis van de gesneuvelde soldaten. Tijdens de vespers van dezelfde dag werd om 14 uur het monument onthuld6.
Het monument bestaat uit twee delen. Het onderste deel is in arduin. Het draagt de namen van de 25 gesneuvelde Burchtse soldaten. Centraal staat de Belgische leeuw. De bovenste rand bevat in het klein de wapenschilden van de toenmalige 9 Belgische provincies en de tekst in rode en gouden letters: JesU ChrIste Dona paCeM ConCIVIbUs. We kunnen dit vertalen als “Jezus Christus geeft vrede aan de medeburgers”. Als men de gouden hoofdletters optelt, komt men niet onverwacht uit op het getal 1919. De datum van de inhuldiging.
Detail van het oorlogsmonumentHet bovenstuk is gebeeldhouwd in zandsteen. Een dode soldaat ligt in volle uitrusting met ransel en geweer met bajonet op de grond. Hij wordt beschermd door een engel die zijn vleugels uitstrekt. We zien tevens een kanon, een speer, een krans, enkele takken met eikenbladen en takken van een laurier.
Het oorlogsmonument verlaat de kerk
We kunnen enkel maar de hoop uitdrukken dat het monument onder de bescherming van een oude fietsenstalling goed bewaard blijft.
Tekst: Dirk Verelst.
Noten:
1. Voor meer info over deze pastoor, zie R. EMBRECHT, Pastoor Nestor Pycke: een duivenmelker als herder van Burcht in Jaarboek Heemkundige Kring Zwijndrecht Burcht, 2021, blz. 101-111.
2. Beraadslagingen Kerkfabriek april 1868-juli 1977: 9 januari en 6 april 1919 (archief Heemkundige Kring Zwijndrecht Burcht, ZB 010520)
3. Oorspronkelijk werd dit de Calvarieberg genoemd. Het werd ontworpen door de ons niet onbekende Alois De Beule. De kostprijs bedroeg 650 frank (1906). De familie Cop schonk het ‘gulhartig’ naar aanleiding van een missie gehouden door 3 jezuïeten in januari 1905 (DIRK VERELST, Geschiedenis van Zwijndrecht en Burcht, deel 2, 1993, blz. 245). Het werk werd naar aanleiding van de herbestemming van de kerk afgebroken en ligt momenteel in een magazijn onder de hoede van Scholen aan de Stroom.
4. Beraadslaging Kerkfabriek 3 juli 1919 (archief Heemkundige Kring Zwijndrecht Burcht, ZB 010520).
5. Mail van Anthony Demey, 20 augustus 2024. Hij spreekt over een steenkapper. Op https:/libstore.ugent.be is het Lexicon van Oost-Vlaamse Schilders en Beeldhouwers (1700-1940) te vinden. Zij noemen ook deze man, maar omschrijven hem als beeldhouwer. Is het een te gewaagde stelling om de maker te situeren in de omgeving van Alois De Beule?
6. De namen van de gesneuvelden werden bekend gemaakt op 28 september. De inwoners kregen de kans om nog aan te vullen. RAA, Kerkfabriek Burcht aanvulling 2021 (T17/166), 738: kerkelijke mededelingen van 28 sept., 26 okt. en 2 nov. 1919. Zie ook idem, 524, liber memorialis (hier is sprake van Petro De Clercq).