Graag uw opmerkingen en andere interessante informatie. Bezoek ons Forum.
De kracht van een overtuiging
Leonard Clemence Tindemans werd geboren te Zwijndrecht op paaszondag 16 april 1922, om 6 uur ’s morgens, vier jaar na het einde van de eerste wereldoorlog in het gezin van Franciscus Tindemans en Margareta Vercruyssen. Zijn grootvader was schaapherder. In een dorp waar haast iedereen een bijnaam droeg ging de kleine Leonard in zijn jeugd door het leven met de bijnaam Leon van Margriet van den ‘aarder. Vader was paswerker, moeder huisvrouw. Op dat ogenblik woonde het gezin Tindemans aan Dorp Oost. Het gezin woonde later ook in de Moortelstraat (nu R. Orlentstraat) en de Heidestraat. Vader werkte een tijdje in Ternat bij een voorloper van het huidige Demé en verbleef daar tijdens de week omdat de dagelijkse verplaatsing wellicht te tijdrovend was. Op 22 juli 1931 breidde het gezin uit met nog een zoon - Charles Lodewijk (Carlos). Vanaf 24 augustus 1939 maakten ze de overstap naar Burcht en vinden we het gezin Tindemans terug in de Boomgaardstraat 34. Na de oorlog was er nog maar eens een verhuis van de Boomgaardstraat naar de Verbindingstraat 141. Dit huis staat er nog steeds en wordt nu in de volksmond nog bestempeld als ‘de villa van Tindemans’. Over zijn ouders zou hij later verklaren ‘Ik had juwelen van ouders’.
Zijn allereerste opleiding kreeg hij op de Kleuterschool in Zwijndrecht bij zuster Pia. Leo woonde vanaf zijn geboorte ruim 17 jaar in Zwijndrecht – wel een lange tijd, maar toch was Burcht hem niet vreemd want na de kleuterschool in Zwijndrecht ging hij niet naar de St. Paulusschool, maar werd hij leerling van St. Jozef in Burcht – de Broedersschool, bij de Broeders van Onze Lieve Vrouw van Oostakker. Hij werd er ingeschreven op 15 januari 1932.
In de archieven van deze school, die na samenvoeging met de Sint Wivina meisjesschool in Sint Martinusbasisschool werd omgedoopt, en van de Dorpstraat en Kloosterstraat naar hun nieuwe stek verhuisden aan de Idsteinlaan, zijn nog steeds sporen te vinden van de jonge Tindemans.
Er is de iconische klasfoto uit het zesde leerjaar die hem midden zijn klasgenoten toont. Zij waren later allen zeer trots dat ze samen met hun beroemde medeleerling, die het zover schopte, op de foto mochten.
Klasfoto St Jozefschool Burcht – schooljaar 1933-34 (6e studiejaar).
Leraar: Broeder Chrysantus. De 4e van rechts is Leo Tindemans
Er zijn nog andere bewijzen dat hij niet ‘zomaar’ een leerling was – Uit het palmares van de Concours Général leiden we af dat Leo Tindemans een briljant student was. (in 1935 behaalde hij de eerste plaats met 95 %). Uiteraard is de school nog steeds fier op deze oud-leerling! Aan zijn schooltijd hield hij vrienden over die hem later in zijn politieke carrière zouden blijven steunen. Hij verliet de school na het 6de leerjaar op 12 september1935.
St Theresia scoutsgroep Zwijndrecht – Patrouilleleider Leo Tindemands 1e van links.Er was nog een andere belangrijke pijler die aan de basis lag van zijn opvoeding: hij bracht ook een gelukkige tijd door in de St. Theresia scoutsgroep van Zwijndrecht.
In 1936 was hij er patrouilleleider van de 'zwaluwen' en hij nam in 1937 ook deel aan de Jamboree in Amsterdam. Ook hier hield hij diepe vriendschappen over - zoals deze met Robert Orlent, de stichter en eerste groepsleider van deze Scoutsgroep.
Na de lagere school in Burcht werd hij leerling aan het St. Henricusinstituut in Antwerpen. In zijn latere memoires schreef hij dat hij in de stad ‘het boerke van den buiten’ bleef.
De jaren dertig uit vorige eeuw kunnen op zijn minst turbulent genoemd worden. Ook Leo Tindemans merkte dit en zestig jaar later vertelde hij in een interview over het Antwerpen dat vol affiches hing van Rex. Hij kreeg ook al eens de Duitsgezinde krant De Dag onder ogen, maar thuis lazen ze de Gazet van Antwerpen. Hij keek met bewondering op naar antifascistische manifestaties. Vader was lid van de Christelijke Centrale van Metaalbewerkers. In vakbondskringen leefde het Nieuwe Ordeverhaal niet. Ze gingen thuis naar de kerk, maar waren – naar eigen zeggen - zeker geen pilaarbijters. Evenmin werden ze beïnvloed door Vlaams Katholieke voormannen van het type Wies Moens of Van Severen. Zijn ouders hadden er niets op tegen dat hij later om praktische redenen aan de Gentse universiteit economie ging studeren. ’Het was wellicht Leuven geworden als de Schelde niet vol mijnen had gelegen…’
Op 10 mei 1940 brak de oorlog uit en Tindemans gaf gehoor aan de oproep van de regering dat alle jonge mannen zich vanaf 16 jaar naar Frankrijk moesten begeven om zich daar ter beschikking te stellen van het Belgisch leger. Een zevental scouts uit Zwijndrecht, waaronder Leo Tindemans, vergezeld door 2 oudere broers van scoutsleden vertrokken per fiets richting Oudenaarde. Onderweg werden ze even verdacht van Duitsgezindheid omdat ze een gele das droegen met een zwarte rand! Ze mochten hun reis vervolgen als ze de das uitlieten. Ze staken via Adinkerke de Franse grens over. Ondertussen waren ze uitgegroeid tot een flinke groep van 110 fietsende scouts, waaronder nog Waaslanders uit de omgeving van Sint-Niklaas. Onderweg naar Boulogne-sur-Mer werden ze bestookt door Duitse vliegtuigen. Het Belgische leger hebben ze nooit gevonden – de Duitsers hadden hen met hun blitzkrieg ingehaald en ze besloten om te keren en terug naar huis te fietsen. Tegen eind mei 1940 waren alle Zwijndrechtse scouts, en dus ook Leo, zonder problemen weer veilig thuis.
In 1940 werd hij student aan de St. Ignatius Handelshogeschool in Antwerpen. Hij pendelde dagelijks tussen het ouderlijk huis in Burcht en St Ignatius met de overzetboot tussen Burcht en de rechteroever. In 1944/45 studeerde hij economie aan de Rijksuniversiteit Gent. In 1946 werd hij licenciaat in de handels- en consulaire wetenschappen, in 1947 werd hij licentiaat in de Economische wetenschappen. Hij werd in 1967 ook nog licentiaat in de Politieke en Sociale wetenschappen aan de Katholieke universiteit in Leuven.
In 1946 vinden we Leo Tindemans terug als korporaal bij de Brigade Piron, waar hij deel uitmaakte van het Belgische bezettingsleger in Duitsland. Na zijn legerdienst werd hij na een kort intermezzo als journalist bij Gazet van Antwerpen aangenomen als bestuurssecretaris op het departement Landbouw en wordt op aandringen van Robert Houben, Nationaal Secretaris van de CVP-PSC, secretaris van het studiecentrum van de CVP-PSC. Het is het begin van een lange politieke carrière.
Dit wil geenszins zeggen dat hij de plaatselijke gemeenschap in de kou liet staan.
Bij de oprichting van een lokale afdeling van de Christelijke Volkspartij in Burcht, werd hij door voorzitter Hendrik Bijl uitgenodigd om lid te worden van het bestuur. In diezelfde periode werd hij ook voorzitter van de pas opgerichte afdeling van het Davidsfonds en zou dit blijven tot in 1960. In zijn memoires vermeldt hij expliciet het belang van dit engagement ‘omdat hij zo de polsslag bleef voelen van de gewone mensen’. Minder bekend is dat hij in die periode ook toneel speelde met het Davidsfonds en er zich niet voor schroomde om de vrouwelijke hoofdrol voor zijn rekening te nemen.
In 1960 huwt hij Rosa Naessens, vertrekt hij uit Burcht en vestigt zich in Edegem. Het warme gezin werd gezegend met 4 kinderen. Het huwelijk zou 54 jaar duren.
Na de dood van CVP- volksvertegenwoordiger Frans Van Cauwelaert in 1961 komt hij als eerste opvolger in de Kamer van Volksvertegenwoordigers. Bij de daaraan voorafgaande verkiezingen behaalde hij 616 naamstemmen.
Een gedetailleerd verslag over zijn verdere politieke carrière zou ons in dit bestek te ver voeren. In zijn memoires en andere publicaties kan men proeven van dit rijke leven. Zijn steile opgang van parlementair naar minister, premier, minister van staat en prominent Europeaan vinden hun basis in zijn Wase roots, het warme nest waar hij uit kwam en zijn opvoeding. Hij stond bekend om zijn rechtlijnigheid en koppig volhouden in moeilijke omstandigheden. Denken we maar aan het beeld van premier Tindemans, toen hij tegen de wil van de partijvoorzitters in, op het spreekgestoelte van de Kamer verklaarde: ‘ De grondwet is geen vodje papier (…) Ik ga naar de koning en biedt het ontslag van deze regering aan.’ Die rechtlijnigheid had hem vroeger, als minister van Landbouw reeds in conflict gebracht met onder meer zijn vroegere dorpsgenoten, toen hij de vogelvangst afschafte. Dit was toen typisch Vlaams volksvertier in de winter. Hij maakte dat later goed door Burcht en Zwijndrecht met elkaar te laten fusioneren om hen niet te laten opgaan in een fusie met de stad Antwerpen. Het was geen huwelijk van harte maar wel een van het minste kwaad op dat ogenblik.
Hij verstond de kunst om vele harten te winnen door zijn eenvoud, zowel in houding als in taalgebruik. Hij stond garant voor een ‘fatsoenlijke’ politiek. Dit resulteerde bij verkiezingen steeds weer in hogere stemmenaantallen. Het hoogtepunt vormde zijn resultaat bij de Europese verkiezingen in 1979 met een monsterscore van net niet één miljoen voorkeurstemmen. Het werd een resultaat dat nooit meer door iemand geëvenaard werd – het toppunt van wat men het ‘Tindemans-effect’ was gaan noemen. Toch bleef hij ‘éne van bij ons’.
Leo Tindemans ereburger van Burcht samen met zijn echtgenote en zijn moeder.Wanneer en waar hij kon bevestigde hij zijn band met Burcht en Zwijndrecht. Hij werd ereburger van Burcht (later bij de fusie ook van Zwijndrecht) en toen de Chirojongens van Burcht gesticht werden aanvaardde hij zonder probleem het peterschap.
.jpg)
De leiding van Chirojongens Trefpunt Burcht trok met nieuwjaar naar aloude gewoonte met een peperkoek naar hun peter en werd bij hem thuis in Edegem warm ontvangen. Later zou hij ook nog op de knieën gaan voor de Chiro-Sint.
Karel de Grote prijs
De Nobelprijs voor de vrede, toegekend aan de EU. Met Herman Van RompaeyGetekend door de ervaringen als adolescent in de tweede wereldoorlog werd hij een pleitbezorger en later ook een grote motor van de Europese eenwording en samenwerking op alle vlakken en een grote voorstander van de Navo. Hij werd ontvangen op het Witte Huis en in het Kremlin. De wereldvrede lag hem nauw aan het hart. Logischerwijze kreeg hij de grootste Europese onderscheiding – de Karel de Grote prijs. Toen de Europese Unie later de Nobelprijs voor de Vrede ontving ging de toenmalige Europese president, Herman van Rompaey een kopie afleveren bij Leo Tindemans thuis. Hij vond dat Tindemans deze prijs eerder verdiende dan de EU zelf.
In 1999 nam Tindemans afscheid van de actieve politiek.
Leo Tindemans overleed op 26 december 2014. Op de staatsbegrafenis die erop volgde waren vele prominenten uit de voorbije Belgische politieke geschiedenis aanwezig, samen met buitenlandse afvaardigingen. Buiten de basiliek in Edegem stond in de winterkou een grote massa ‘gewone’ mensen die afscheid kwamen nemen van een man ‘voor alle tijden’.
Behalve beginselvast was Leo ook een erg gelovig man, met respect voor andere opvattingen. Daarom sloot bisschop Bonny van Antwerpen zijn homilie tijdens de begrafenisviering ook af met dezelfde slotzin die Leo in zijn memoires gebruikte: ‘Deo gratias’.
Een mooiere samenvatting voor een leven vol dienstbare overtuiging van ‘Leo van Margriet van den aarder’ is niet denkbaar.
Een straatnaam in zijn geboortedorp is hem echter tot op heden (nog) niet gegund.
Tekst: Robert Embrecht
Lees ook het uitgebreide artikel over de Burchtse en Zwijndrechtse roots van Leo Tindemans in onze jaarboeken 2015 en 2016 (Leon van Margriet van den haarder).