De Kerkendam rond 1900 met het gemeentehuis, verder links de herberg Au Lion d'Or.
Graag uw opmerkingen en andere interessante informatie. Bezoek ons Forum.
Postkaart uit 1920Met honderden postkaarten uit het prentenboek van Elza De Maeyer kun je een ontdekkingsreis beleven in het toenmalige België tijdens het interbellum.
Vooral de achterzijde van de postkaartjes met de geadresseerde en de poststempel1 geven je een inzicht in de geschiedenis. Hierdoor kon ik het bestaan van de ‘Au Lion d’Or’ en zijn bewoners reconstrueren.
Eind negentiende eeuw wijzigde het karakter van Burcht: het werd een nijverheidsgemeente. Grote bedrijven zoals de guano- en cementfabriek vestigden zich langs de linker Scheldeoever. Zo was Burcht één der weinige dorpen uit het Land van Waas dat industriële inplantingen had, hetgeen ontegensprekelijk een stempel drukte op de ontwikkeling van het dorp en hierdoor welvaart bracht voor de inwoners. Dit zag men ook in de bevolkingsaangroei. Bij de opstart van de guanofabriek in 1872, telde de bevolking 1764 zielen en rond 1900 waren er 3424 Burchtenaren.
In 1905 vermeldde de Gazette van Burcht dat er niet minder dan zeventig herbergen actief waren. De opkomst van het verenigingsleven gaf de plaatselijke cafés een impuls. Voor het pierbollen, de kaartavonden, vogelpikken en de duivenliefhebbers zochten de verenigingen een vaste ontmoetingsplaats, waardoor verscheidene herbergen uitgroeiden tot drukbezochte clublokalen.
In de Kerkendam3,4 36 bestond reeds eind 19de eeuw het logementshuis Au Lion d’Or, (kaart 1) waar vooral frans sprekende kaderleden uit de nabij gelegen industrie hun intrek namen. Men verhuurde verscheidene kamers en voor muziek, zang en vertier van de gasten stond er een piano in de gelagzaal.
Maria Jansen, herbergierster, echtg. Petrus Van KerckvoordeHet café werd begin 20ste eeuw uitgebaat door Elza’s grootvader langs moederzijde, Petrus Van Kerckvoorde, (kaart 2) afkomstig uit het Oost-Vlaamse Assenede. Petrus huwde met Maria Jansen uit Kruibeke, van beroep herbergierster.
Om het gezinsinkomen aan te vullen was Petrus, net als de meeste herbergiers elders aan de slag als scheepsmakersknecht en houtzager. Hierdoor stond zijn vrouw meestal alleen achter de toog. Zij hadden twee dochters Josephine en Clara. In de omgang werden zij Josephine en Clara Luik5 genoemd.
Postkaart uit 1911Tot 1920 blijft het echtpaar de uitbaters van de herberg. Maar om hun opvolgers te kennen moeten we eerst een bezoekje brengen aan café Sint Joseph.
Petrus De Maeyer, grootvader van Elza en haar grootmoeder Maria Seresia, hielden rond de eeuwwisseling het café Sint Joseph open in de Dorpstraat 25 te Burcht en zoals gebruikelijk stond hier dan ook Elza’s grootmoeder Maria achter de toog. Zij hadden één zoon Gaspard Alfons.
In 1905 huwde Gaspar Alfons De Maeyer, uit café Sint Joseph, met Josephine Van Kerckvoorde, uit Au Lion d’Or. Het jonge koppel nam de café St Joseph, van vader Petrus De Maeyer over. Het is daar dat hun twee kinderen Elza (°1907) en Omer (°1911) werden geboren.
In 1920 verlaten de ouders van Elza hun herberg St Joseph en wordt schoonzoon Gaspard Alfons De Maeyer uit café Sint Joseph de nieuwe waard van Au Lion d’Or.
Het echtpaar Petrus Van Kerckvoorde blijft in het buurhuis nummer 38 wonen.
Grootvader Petrus De Maeyer
Huwelijksfoto van Gaspard Alfons en Josephine
Mettertijd verdwijnt de franse benaming en spreken de Burchtenaren over ‘De Gouden Leeuw’.
Zoals al gemeld, fungeerde de herberg ook als een logementshuis. Josephine stond achter de toog en zuster Clara zong haar liedjes aan de piano.
Het succes van de herberg werd mede bepaald door de ligging in het centrum van de gemeente en de nabijheid van het gemeentehuis. Daarmee trok men niet alleen logementsgasten aan, maar ook de gewone burger en de notabelen van het dorp.
De waard Gaspard Alfons werd den toeper6 genoemd en zoals het toen paste had hij een bijberoep als smid.
Ook was Gaspard Alfons 1° sergeant van het vrijwillige pompierskorps van Burcht en tevens een fervent boogschieter.
Vrijwillig pompierskorps Burcht 1926. Alfons zit helemaal links op de derde rij.
De Gouden Leeuw moet in 1922 een goed draaiende café geweest zijn want dochter Elza eindigt haar schoolloopbaan op zestienjarige leeftijd en doet haar intrede in de herberg. Zij was zeker populair bij haar oude schoolvriendinnen want wel zeven ansichtkaartjes met groeten werden haar als afscheid opgestuurd.
De inwoners van de herberg, aanpalend de vetfabriek, en de andere omwonenden hadden permanent klachten over geurhinder voortkomend van deze fabriek. Dit werd bevestigd na een buurtonderzoek in 1929. Maar wanneer het bedrijf een nieuwe vergunning aanvroeg werd die toch voor 30 jaar verleend. De uitbaters hadden kort voor hun aanvraag een apparaat geïnstalleerd dat zorgde voor de absorptie van de vrijkomende zwavelgassen7.
De verfabriek aan de Scheldeoever, buur van De Gouden Leeuw.
Op 4 november 1930 stuurde Elza de Maeyer dit postkaartje naar haar broer Omer in het leger.
Meerdere ansichtkaartjes naar het adres Kerkendam 36 komen uit het jaar 1938. En daarna valt het stil. Kaartjes met postdatum tussen de periode 1940 en 1945 zijn in het prentenboek niet te vinden. Zijn er verloren gegaan of viel het schrijven stil door de Tweede Wereldoorlog?
De café moet na de oorlog nog goed gedraaid hebben, nu met dochter Elza als waardin. De cafégasten hadden er zelfs een vriendengroep opgericht; kerstvriendjes genaamd. Zij organiseerden zelfs uitstappen met een tot bus omgebouwde camion.
De kerstvriendjes met hun kinderen voor de vrachtwagen in Oostende.
Elza De Maeyer is met een pijl aangeduid.
De laatste herbergiers van de Gouden Leeuw:
Gaspar Alfons De Maeyer.
Fons den Toeper
Josephine Van Kerckvoorde.
Sjoz Luik
Elza De Maeyer.
Elza van den Toeper
De Gouden Leeuw werd gesloten in 1956, en dochter Elza verhuisde met haar echtgenoot naar café Cambrinus8 aan het Kerkplein. Daar woonden ze van 1956 tot 1964. Als ervaren waardin stond zij haar mannetje achter de toog. Haar gepensioneerde ouders woonden bij haar in.
De Gouden Leeuw voor de afbraak in de jaren '50.Het gebouw raakte in verval en er bleef niets anders over dan afbraak. Het grondstuk Kerkstraat 36 is nu parking.
Noten:
1. Bij de meeste kaartjes zijn de postzegels verwijderd wat de datering erg bemoeilijkt.
2. Gerda Raeymaekers, Geschiedenis van Zwijndrecht en Burcht, deel 3.
3. De Kerkendam werd vanaf 1930 officieel Kerkstraat genoemd. Soms gebruikte men ook de naam Kerkendamstraat.
4. Het gemeentehuisdateert van 1884. Afgebroken in 1990.
5. Men sprak over Sjos Luik en haar zuster Clara Luik. Men schreef de naam ook als Luick en Luycks. Het ontstaan van deze naam was niet achterhalen.
6. Toepen is een kaartspel dat veel in cafés bedreven werd.
7. Gerda Raeymakers, Geschiedenis van Zwijndrecht en Burcht, deel 3.
8. Nu Steakhouse De Klok, Dorpstraat 40.
Tekst: Jan Van Pelt
Bronnen:
Prentenboek van Elza De Maeyer.
Gerda Raeymakers, Geschiedenis van Zwijndrecht en Burcht, deel 3.
Foto's: Georges Bettens, Heemkundige Kring Zwijndrecht Burcht