In deze staat kwamen de boeken bij ons toe
Graag uw opmerkingen en andere interessante informatie. Bezoek ons Forum.
Onze archieven werden onlangs aangevuld met een eerder aparte schenking vanwege ons lid Frederik Van Hove: drie kredietregisters, ook beter gekend in het lokale dialect als ‘poefboeken’. In zo’n poefboek noteerde men de aankopen die later betaald konden worden of waarvan het bedrag afgetrokken werd van een voorheen aangelegde kredietlijn. De winkelier hield nauwgezet alle aankopen en betalingen bij én zorgde voor een alfabetische namenlijst van z’n cliënteel. Elk jaar werd er een eindrekening van debet en credit opgetekend en deze som werd overgedragen naar het volgende jaar. Wie de opsteller/gebruiker van deze boeken was, welke de beroepsbezigheden van de klanten waren en waar ze woonden, wat er allemaal aangekocht kon worden, hoe de prijzen evolueerden… moet nog opgezocht worden. Dat is een zoektocht die naar een later artikel in een jaarboek zal leiden.
De poefboeken dateren uit 1886, 1891 en 1893. Alhoewel deze documenten 130, 132 en 137 jaar oud zijn, waren ze nog in min of meer goede staat. Er was bijna geen vraatschade door knaagdieren, geen enkele aantasting door vocht of schimmels. De kaften daarentegen waren in minder goede staat. Sommige bladzijden in de boeken waren losgekomen en er zat behoorlijk wat stof tussen. De schutbladen waren aangetast door het veelvuldige gebruik.
Dit soort boeken is zeldzaam daar zij bijna nooit zo lang bijgehouden werden. Daarom werd besloten door onze vereniging om ze vakkundig te laten herstellen.
Eerst werd er nagegaan wat er van de poefboeken nog gerecupereerd kon worden. Gelukkig was dat nog heel veel. De oorspronkelijke kaften werden verwijderd omdat ze te ernstig aangetast waren door de tijd. Elk blad werd ontstoft. En dat was wel erg nodig zoals u kan zien.
Met een zachte borstel
Stof van jaren komt vrij
Een poefboek kon, zoals hier, bestaan uit papierbundeltjes die bijeengehouden waren met nietjes. Dit was toen een goedkopere manier dan het innaaien om zo uit een aantal bundeltjes een boek te maken.
De duidelijk verroeste nietjes hielden de papierbundeltjes samen om een boek te vormen.
De lucht wordt tussen de bladen uitgeperst.
Alle grote, losse bladen werden vastgezet met boekbindgaren; de kleine bladen werden vastgezet met muggengaren, een zeer dun garen. De rug werd verstevigd met een strook stevig linnen. Hierna werden de bladen tussen een pers gezet om luchtopslag in het latere boek te vermijden. Door het letterlijk uitpersen van lucht tussen de bladen wordt voorkomen dat het boek te dik wordt.
Er werden aan de boven- en onderkant van het grotere boek uit 1891 besteekbandjes bevestigd om de bladranden proper af te werken. Besteekbandjes zijn stukjes stof die boven- en onderzijde van de bladen beschermen tegen schade door veelvuldig gebruik.
Het besteekbandje verstevigt de onder- en bovenkant van de bladen.
Chinese thee werd gebruikt om het nieuwe schutblad te kleuren.
De originele schutbladen waren, samen met de originele kaften, verwijderd en dus moesten er nieuwe komen; liefst in dezelfde of bijna dezelfde kleur als de boekbladen. Om deze kleurschakering te bekomen, kregen de schutbladen een ‘theebad’.
Er moesten nieuwe kaften komen: materiaal en kleur werden gekozen. De patronen voor elke cover werden getekend.
Het poefboek dient om de maten te nemen bij het maken van het nieuwe kaft.
Het grijsbord wordt op maat van het boek gemaakt.
De grote boeken kregen een grijs linnen kaft en rug. Het kleine boek kreeg een kaft uit grijs bordpapier maar ook een linnen rug. Alles werd mooi bevestigd met boekbindgaren.
Het geheel ging dan in de kneeppers. De ‘kneep’ tussen rug en kaft zorgt er voor te zorgen dat de gebruiker het boek mooi kan openleggen.
Het uiteindelijk resultaat van dit herstelwerk mag zeker en vast gezien worden!
Eindresultaat na minstens 40 werkuren aan de drie ‘poefboeken’
Tekst: Mireille Schaekers.
Foto’s en herstelling van de boeken: Leen De Clerck.