Graag uw opmerkingen en andere interessante informatie. Bezoek ons Forum.
Paul D’haese werd in Zwijndrecht geboren op 20 mei 1897. Hij was het jongste kind van Donatus en Leopoldina De Craecker. Het gezin telde nog 2 zonen en 2 dochters.
Zijn vader was hoofdonderwijzer in de vrije jongensschool Sint-Paulus in Zwijndrecht. Na zijn pensionering werd hij politiek actief (1921-1932). Daarnaast was vader D’haese ook auteur van allerlei pedagogische werken en schrijver van jeugdboeken (1).
Paul D’haese trad in de voetsporen van zijn vader. Hij studeerde in augustus 1919 af als onderwijzer aan de Katholieke Normaalschool in Antwerpen. Het is niet uitgesloten dat hij al praktijkervaring opdeed in het Sint-Henricusinstituut (Antwerpen), maar ook in Zwijndrecht, als interimaris tijdens Wereldoorlog I. Hij gaf even les aan de Oefenschool van de normaalschool. Klaarblijkelijk was dit in afwachting dat zijn vader met pensioen ging. In 1920 werd hij aangesteld als leraar in de Sint-Paulusschool. In 1936 werd hij directeur zonder klas. Paul D’haese was tevens lesgever aan de Zwijndrechtse vakschool.
Uit ervaring wist Paul D’haese dat zijn leraars elk een eigen schrijfmethode gebruikten om de leerlingen te leren schrijven. De methodiek die zij hadden aangeleerd tijdens hun opleiding werd overgedragen aan de leerlingen. Maar omdat de leerkrachten afkomstig waren van verschillende normaalscholen, verschilden deze methoden soms van klas tot klas. Volgens Paul D’haese werkte dit contra-productief. Hij zocht naar een schrijfwijze die overal dezelfde kon zijn. Maar hij kon geen vrede nemen met het systeem van Broeders en Schneider dat toen vooral in het stedelijk- en rijksonderwijs werd gehanteerd. Mogelijk werd hij geïnspireerd door zijn vader die ook zocht naar een goede schrijfmethode. Paul D’haese zette zich aan het werk. Het is onduidelijk wanneer hij zijn model van een schrijfmethodiek afrondde, maar ze was alvast klaar kort na de Tweede Wereldoorlog. Hij vond inspiratie bij een Engelse schrijfmethode ontwikkeld door De Jaeger.
Kort na de oorlog zet D’haese zich volop in om zijn methode te verspreiden bij de hogere overheid. Een voorname stap werd reeds gezet eind 1944 toen de Centrale Raad van het Katholiek Lager Onderwijs zijn werkwijze goedkeurde en toestemming gaf om ze te gebruiken. D’haese moest nu op zoek naar een uitgever die deze methodiek wou ondersteunen en uitgeven. Hij vond in uitgeverij Van In uit Lier een ideale partner. Er verschenen gelinieerde schrijfboeken, een uitvoerige handleiding, schrijfvoorbeelden voor alle leerjaren, voorbeeldboekjes, taalboekjes, oefenboekjes, formuleboekjes tot examenboekjes toe. Ze werden diverse malen herdrukt, al of niet aangevuld met nieuwe voorbeelden. Ook allerlei ander promotiemateriaal zag het levenslicht. De schrijfmethode D’haese werd een totaalpakket.
Na zijn pensionering in 1957 ging al zijn aandacht naar de verdere promotie van zijn methodiek. Beurzen en studiedagen vormden voor hem de uitgelezen plek om dit waar te maken. Hij onderhield ook een drukke correspondentie met iedereen die betrokken was met het onderwijsveld om de weldaden van zijn methode te benadrukken. In zijn nalatenschap zijn 2786 brieven terug te vinden gericht aan directeurs, inspecteurs, ministers, bisschoppen, de pauselijke nuntius tot en met koning Leopold III.
Zijn schrijfmethode werd ook vertaald naar het Frans, het Duits en het Lingala.
Paul D’haese was een zelfbewuste man die er volop van overtuigd was dat zijn methode de beste was. Hij had een wat ouderwets voorkomen, steeds strak in het donkere pak en met een uiterst verzorgd baardje. Hij was zeer gelovig en op de naamdag van de H. Paulus kreeg elk kind van de school een klein boekje mee.
Er werd een uitzending gepland van de iconische TV-reeks ‘Ten Huize Van…’ met Joost Florquin in mei 1969, maar die werd klaarblijkelijk niet opgenomen. Het zou mogelijk een ultiem eerbetoon kunnen geweest zijn.
Paul D’haese bleef vrijgezel en overleed op 24 oktober 1971 en werd begraven in het familiegraf op het kerkhof van Zwijndrecht bij zijn ouders en zijn twee ongehuwde zussen.
Ook na zijn overlijden bleef uitgeverij Van In investeren in de methodiek en in de modernisering ervan. Nog in 2005 gaf de uitgeverij een werkschrift uit gebaseerd op een vernieuwde kijk op de ontwikkelde schrijfmethode D’haese.
Deze intense campagne, nu lobbywerk genoemd, van Paul D’haese en zijn uitgeverij had wel resultaat. Nog in 1986 werd zijn methode gebruikt in 21% van de Antwerpse, in 29% van de Brabantse, in 10% van de Westvlaamse, 28% van de Oostvlaamse en 51% van de Limburgse vrije en gemeentescholen.
De kernwoorden van de schrijfmethode D’haese zijn: licht hellend, duidelijk leesbaar, eenvoudig, verbonden en sierlijk. In tegenstelling dat de methode De Jaeger zien we bij D’haese dat het schrift ronder is, minder hellend is en weinig franje bevat. De sterkte van de methodiek is dat deze gebaseerd is op de praktijk. In de loop van de jaren zou D’haese zijn methode lichtjes aanpassen. Huidige pedagogen wijzen erop dat de methode toch eerder technisch is: het is het eindresultaat dat telt, waarbij leesbaarheid het haalt op snelheid.
Recentere inzichten op psychomotorische en leerpsychologische vlak tonen aan dat de methode toch wat penopheffingen vereist, soms complexe haalstructuren gebruikt waarbij het vloeiend schrijven wordt geremd. Terwijl sommige bewonderaars stellen dat Paul D’haese zijn volk leerde schrijven (met verwijzingen naar Conscience -lezen- en Benoit -muziek-) stellen wetenschappers dat D’haese zijn volk vooral mooi leerde schrijven.
De gemeenteraad gaf in zitting van 26 augustus 1992 zijn definitief akkoord om een nieuwe zijstraat van de Adhemar Borinstraat aan Paul D’haese te wijden. Helaas sloop er een schrijffout in het dossier en werd de straat Paul D’Haesestraat gedoopt. Ooit moet dit wel eens worden rechtgezet.
Tekst: Dirk Verelst
Bronnen: A. Baerten en M. Spoelders, Leerden Paul D’haese zijn volk schrijven, in Pedagogisch Periodiek, 1987, blz. 366-373.
J. Tahon in de Regenboogkrant, april-mei 2004.
(1) Een biografie van Donatus D’haese is na te lezen in het Portretje van augustus 2022 op deze website.