Graag uw opmerkingen en andere interessante informatie. Bezoek ons Forum.
De historische Martinus (van Tours).
Martinus (van Tours) werd in 316 geboren in Sabaria, een Romeinse garnizoensstad in het westen van het tegenwoordige Hongarije. Zijn vader was een welstellend officier in het Romeinse leger. Het lag dan ook voor de hand dat Martinus eenzelfde carrière ambieerde en trad hij al op jonge leeftijd toe tot het Romeinse leger. Hij kwam vrij vroeg in contact met het Christendom dat ondertussen de officiële godsdienst geworden was van het Romeinse rijk.
Martinus kwam tijdens één van zijn veldtochten langs de stadspoort van Amiens, een stad in Noord-Frankrijk, en trof daar een naakte bedelaar aan. Martinus zou zijn eigen mantel met een zwaard in tweeën hebben gesneden en de helft daarvan hebben afgestaan aan de arme man. Omdat de mantel behoorde tot het standaard Romeinse legeruniform en de helft daarvan ‘gesubsidieerd’ werd door – en dus eigendom was van – de keizer, kon Martinus slechts de helft, namelijk zijn eigen deel, afstaan. De volgende nacht verscheen Christus in een droom aan de jonge soldaat, gekleed in die bewuste mantel.
Nadat zijn dienstperiode in het Romeinse leger voorbij was, sloot hij zich in Gallië aan bij Hilarius van Poitiers (ca. 315-367), in die tijd een beroemde theoloog en bisschop. Martinus werd monnik en stichtte een Ligugéklooster nabij Poitiers
Martinus raakte steeds bekender en geliefder bij de ‘gewone’ christen. Die populariteit leidde uiteindelijk tot een massale roep om Martinus, toen de bisschopszetel van Tours in 371 vrijkwam, te benoemen als bisschop. Zelf voelde hij geen behoefte om bisschop te worden. Hij verstopte zich in een ganzenhok. De ganzen verraadden echter zijn aanwezigheid. Martinus restte geen andere keuze dan het ambt in alle nederigheid te aanvaarden.
Ook als bisschop probeerde Martinus een teruggetrokken en sober leven te leiden, een nobel streven dat echter – gezien de taken en plichten die een bisschopsambt nu eenmaal met zich meebrengt – helaas niet mogelijk bleek. Zijn groeiende populariteit vormde daarin ook een belangrijke belemmering. Het is bekend dat hij als bisschop verschillende reizen ondernam doorheen Europa. Zijn deelname aan kerkelijke Synodes en zijn kennis en devotie werden legendarisch.
De enorme belangstelling en adoratie van het gewone volk maakte Martinus tijdens zijn leven al tot een heilige. Maar ook na zijn dood in 397 zou eens te meer blijken hoe belangrijk Martinus van Tours geweest was voor de gewone gelovige en daardoor ook voor de geestelijke elite. Zijn sterfdag, 11 november, werd al snel een belangrijke feestdag.
Koning Clovis (465-511), de eerste vorst van het Frankische Rijk, riep Martinus van Tours uit tot beschermheilige van zijn volk.
Een van de belangrijkste missionarissen in onze streken, Willibrordus, die naar alle waarschijnlijkheid ook de eerste kerk in Burcht oprichtte, had de gewoonte om deze kerken onder de bescherming te plaatsen van St. Martinus. Zo geschiedde ook in Burcht.
Verering en gebruiken rond St Martinus
De verering van Martinus van Tours zou de eeuwen trotseren en op vele plaatsen in Vlaanderen zou hij Sint Niklaas in de schaduw blijven stellen en werd hij de ‘Sinterklaas van de armen ’genoemd.
Op vele plaatsen bleef zijn naamdag op 11 november een feestdag waarbij aan de kinderen geschenken werden uitgedeeld en een ommegang (processie) gehouden werd. Onder meer in Beveren was dit een zeer oud gebruik. Bij ons in Burcht werd in de zestiger jaren van vorige eeuw dit gebruik nieuw leven in geblazen bij de oprichting van de schuttersgilde ‘De Nietsers van St. Maerten’ waarbij de heemkundige Georges Bettens een belangrijke rol speelde. Onderdeel van het Gildenfeest op 11 november werd de ommegang met grielen (strooien van snoep) voor de Burchtse jeugd opnieuw een vast gegeven. Bij het begin van de 21e eeuw kende het Gildeleven door voortschrijdende veroudering van de schutters een kentering. Zeker het inrichten van het jaarlijkse grielen bleek niet te handhaven. Het leek even alsof deze traditie dit gegeven niet zou overleven.
Sint Martinus als onderdeel van het Gildenfeest van de Nietsers van St Maerten - jaren 70 vorige eeuw.
Echter, onder impuls van de Heemkundige Kring Zwijndrecht Burcht en met medewerking van Volksdansgroep ’t Veerke, Chiro Burcht, Basisschool St Martinus, Brassband Burgipja en Toneelkring Leute werd in 2012 het Sint Maertenscomité Burcht opgericht dat sindsdien de St. Maertensommegang en het grielen organiseert.
Sinds 2018 sponsort het Gemeentebestuur van Zwijndrecht het snoepgoed terwijl ook materieel hulp geboden wordt bij de festiviteiten.
De traditie werd in 2019 onderbroken door het barslechte weer en in 2020 door de corona epidemie. 2021 wordt een doorstartjaar met de St Maertensommegang die om 14u start op het Kerkplein waarna om 15u het grielen volgt. Het gezellig samenzijn dat normaal de festiviteiten afsluit in het Waaigat, zal dit jaar nog niet opnieuw plaatsvinden.
Martinus internationaal
Sinds enkele jaren heeft de St Martinusviering zijn grenzen verlegd. Zowel in Vlaanderen als in Europa zoeken de ‘Martinusgemeenten’ toenadering. Men neemt kennis van de verschillende vieringen en activiteiten, men actualiseert de figuur van Martinus en maakt werk van de optimalisering van de Europese Martinusroute. Voor Vlaanderen nam onze Buurgemeente Beveren hierbij het voortouw en er is ook veel samenwerking met de Nederlandse stad Utrecht.
Wat de actualisering van de boodschap van Martinus betreft, wordt vooral nadruk gelegd op de begrippen Delen – Herverdelen – Meeleven (symbool van de gedeelde mantel), betrekken van alle bevolkingslagen en delen met minder bedeelden….
Ook de Europese Vredesgedachte, verbonden met 11 november, speelt een rol.
De Martinusroute. 
Alhoewel het interessant is de route te situeren in de grote Europese context beperken we ons nu tot het Vlaamse gedeelte en meer bepaald de route op het grondgebied Burcht en Zwijndrecht. Men oriënteerde hierbij op de bestaande GR (Grote Route paden) in onze regio. Daar de bestaande GR ons grondgebied maar aandoet via de Zwijdrechtse polder en -nijverheidsgebied, en de St Martinuskerk zich in Burcht bevindt, werd in een aftakking van het GR voorzien. Wanneer het GR in de stad Antwerpen via de Voetgangerstunnel onder de Schelde duikt, volgt men in eerste instantie de Blancefloerlaan, richting Zwijndrecht, daarna gaat men richting Galgeweel en Burchtse Weel. Van daar af loopt de route door het grondgebied van onze gemeente. De route is bewegwijzerd met de stickers
De Martinusroute in Burcht en Zwijndrecht
(Neuzenbergbos Burcht – Defensieve Dijk/Half Maan Zwijndrecht): ca. 11000 stappen, 8 km
Meer info over de Martinusroute in Zwijndrecht-Burcht: www.zwijndrecht.be > wandelroutes.
Tekst: Robert Embrecht