Portretje Augustus 2021: Het Alfred Osthuis en omgeving

Graag uw opmerkingen en andere interessante informatie. Bezoek ons Forum.  

Het is een van de meer bekende huizen in onze gemeente: het Alfred Osthuis. Nu staat het mooi te wezen aan de Burchtsestraat 54 in wat gemeenzaam gekend is als de wijk ’t Laar en met het fietspad over ’t Zand langs de Laarbeek. Bij het kadaster noemt men dit perceel B 981. Maar rond 1880-1890 droeg de plek waarop het Alfred Osthuis staat het adres Laar 21, lag het huis in de wijk Neerbroek en sprak men van de Suikerdijk die achter het huis liep. De familie Ost stond hier dan wel gedomicilieerd maar zij waren niet de eerste eigenaars-bewoners van dit huis. En dat zit zo…

Als we teruggaan naar de Ferrariskaart (uit 1777) zien we dat er op dit adres al een grote behuizing stond. Zou het om een boerderij kunnen gaan? Het lijkt er wel op want men ziet vele losstaande gebouwen met een tuin binnen hetzelfde perceel. De gebouwen stonden op de rand van de Borgerweertpolder met genoeg gras om het eventuele vee rustig buiten te laten grazen. Wie zou hier de eigenaar geweest zijn?

In de ‘Atlas der buurtwegen’ uit 1841, zien we dat een deel van de gebouwen niet meer bestaat maar dat de Suikerdijk er al wel ligt. En weer iets later, bij landmeter Popp (1842-1879) is er aan de bebouwing niets veranderd. Maar: bij zijn plan hoorde ook een register. In dit register kon de naam van de toenmalige eigenaar van het perceel teruggevonden worden. Perceel B 981 was toen in eigendom bij Eduardus Ferdinandus Maes, een landbouwer uit Sint Gillis-Waas. Op dit stuk grond stond een huis met in de onmiddellijke omgeving een tuin, een boomgaard en land. Werd deze boerderij misschien verpacht en zo ja, aan wie dan wel?
In alle geval kwam deze eigendom, samen met een nabij gelegen stuk land van Joseph Gorry (ook een landbouwer maar dan uit Zwijndrecht), in 1884 in handen van Franciscus Ludovicus Lauwers, een handelaar uit Antwerpen die er met z’n gezin kwam wonen of het huis aanhield als vakantieverblijf. Maar, er moet iets misgelopen zijn want de gronden kwamen in 1889 door gedwongen onteigening in handen van Isidorus Ost, rentenier. Inderdaad, de vader van … Waarom die onteigening doorgevoerd werd, is ook onderzoek voor later. Er werd door Isidorus Ost maar liefst 10000 Belgische franken betaald voor het huis, waarvan de helft de nog openstaande schuld voor de afbetaling van Lauwers was. In alle geval, erg lang bleef de familie hier niet wonen want in 1892 staat de familie Van Molle hier gedomicilieerd. Judocus Van Molle ruilde z’n huis in Reet met het huis van Isidorus Ost. Waarschijnlijk waren de aanwezigheid van een tuin, de boomgaard en het akkerland een voordeel aangezien het nieuwe gezinshoofd een hovenier was.

In 1903 werd de hele eigendom verkocht aan Petrus Laurentius Ackers, schoenmaker te Zwijndrecht, afkomstig uit Weert (Nederlands Limburg). Deze bracht het huis en aangelanden via openbare verkoop terug op de markt in juni 1920.
Het is in de beschrijving van deze openbare verkoop dat we terugvinden hoe het huis en de nabije omgeving er toen uitzagen. Men sprak van een ‘meesterwoning’ als buitengoed, gelegen aan de Burchtse Steenweg 40. Een buitengoed was een soort van sjieker vakantiehuis voor welgestellenden. De benaming meesterwoning kan slaan op het feit dat het huis door een architect of bouwmeester ontworpen werd.

Het huis had op de gelijkvloerse verdieping een salon, een eetkamer, een bureau en een keuken. Op de eerste verdieping telde men vier slaapkamers. Er werd geen zolder of kelder vermeld. Er was geen vermelding van waterleiding of riolering; dat bestond toen nog niet. Drinkwater kon gehaald worden aan de gemeenschappelijke pomp die iets verder op, in de richting van de Rijselse Baan, te vinden was.
Buiten het huis vond men stallingen, een hof, een boomgaard met verscheidene fruitbomen en twee serres. Ackers betaalde maar liefst 14000 Belgische franken voor dit alles. Een voor die tijd enorm bedrag maar het geeft wel aan dat huis en gronden een zeer mooie investering moeten geweest zijn.

De familie Menu - foto vóór 1956.Bij de volgende openbare verkoop van het huis, die in 1920, werd de eigendom verdeeld: het huis en aangelanden als één deel op de markt, de boomgaard als een tweede deel. Er was dus niet veel veranderd sinds 1903. Er werd flink geboden en bij de voorlopige toewijzing had een officier uit Berchem een bod uitgebracht van 41000 Belgische franken op het huis en aangelanden. Camiel Asselius Verhelst, bouwkundige uit Zwijndrecht, had 9000 Belgische franken over voor de boomgaard. Hij woonde al in de buurt, rechts van het Osthuis, en kon zo zijn eigendom uitbreiden. Pech voor beide bieders maar ze werden ‘overschoefeld’ door de uiteindelijke koper, Petrus Christiaan Menu, een landbouwer uit Hontenisse (Nederland) die 73000 Belgische franken over had voor beide te koop gestelde delen. De sterke prijsstijging van het perceel kan te wijten zijn aan de hoge inflatie in de jaren na de eerste wereldoorlog

De tijd stond niet stil en er gebeurde nog heel wat rond dit huis: families verhuisden, de serres verdwenen, de boomgaard werd gerooid. Er kwamen waterleiding, riolering en andere handige nutsvoorzieningen. De huisnummering werd enkele keren aangepast. Twee maal werd er een herdenkingsbord ter aan de aanwezigheid van de schilder Alfred Ost in dit huis aan de voorgevel aangebracht Het eerste bord heeft onze kring in bewaring, het tweede bord wordt bewaard bij de huidige huiseigenaars. Er werden op de vrijgekomen terreinen rondom het Alfred Osthuis veel huizen bijgebouwd. De Borgerweertpolder achter het huis werd ondergespoten door ‘de spagers’. Ook binnen in het Alfred Osthuis werden er veranderingen doorgevoerd. Helaas zijn er geen bouwplannen of foto’s van het vroegere interieur tot in de archieven van onze kring geraakt.

Weet u meer over dit mooie huis of z’n vroegere bewoners? Laat het gerust eens weten via ons forum of via een briefje in onze brievenbus aan Kaaiplein 29.

Tekst: Mireille Schaekers
Foto’s: Chris Vander Straeten en familie Broeckx-Heyrman
Kaarten: Chris Vander Straeten
Bronnen: notariaat Dirix en Van Cauwenberg via Rijksarchief Beveren-Waas, gemeentearchief Zwijndrecht, www.geopunt.be.