Graag uw opmerkingen en andere interessante informatie. Bezoek ons Forum.
In het meest zuidelijke punt van Burcht bevindt zich het fort Kruibeke. Oorspronkelijk lag dit op het grondgebied van de gelijknamige gemeente.
Dit fort werd rond 1870 gebouwd. Dat had rechtstreeks te maken met de Frans-Duitse oorlog. Deze oorlog liet de militaire overheden nadenken over de verdediging van het toen nog jonge België. De toenmalige Duitse kanonnen hadden een bereik van meer dan 7 kilometer. Het is in deze fase dat er 3 forten worden bijgebouwd rond Antwerpen: fort Zwijndrecht en fort Kruibeke op de linker Scheldeoever en het fort van Merksem. Dit waren bakstenen forten die bij hun oplevering al hopeloos de militaire vooruitgang achterna hinkten. Hoe dik je die muren ook bouwt, granaten en mortieren blazen die ongenadig aan gruzelementen.
Toen de Groote Oorlog begon, werden er in allerijl nog enkele verstevigingswerken uitgevoerd. In de zomerdagen van begin augustus 1914 werd fort Kruibeke gebruikt om de mogelijke opmars van de Duisters vanuit het Waasland of over de Schelde te observeren. Men kon toen immers vanuit het fort rechtstreeks op de stroom kijken. Er stond geen huis, geen enkele boom of grote struik in de weg om deze bewakingsopdracht uit te voeren. De orders voor fort Kruibeke kwamen via een marifoon, een soort rudimentaire telegraafdraad over het water, want het commandocentrum zat in Hoboken.
Op fort Kruibeke lag de 19e batterij Plaatsartillerie in actieve dienst en de 20e batterij Belegeringsartillerie in reserve. Toen de Duitsers dichterbij kwamen, sloeg de paniek toe. De aanwezige troepen kregen de opdracht alle munitie te vernietigen, het fort onklaar te maken en de rest van het Belgische leger te vervoegen dat de wijk nam naar het westen. Dat de militairen op fort Kruibeke de vluchtende bevolking én de troepen (zowel Belgische als Engelse militairen) letterlijk voor de deur zagen langslopen, zal wel wat meegeholpen hebben om zo spoedig mogelijk het fort te verlaten. De Duitse bezettingstroepen namen hun intrek en zouden de spoorlijn tussen de forten Kruibeke en Zwijndrecht in gebruik houden voor het vervoeren van allerlei materiaal.
Na de Groote Oorlog moest het fort terug hersteld worden. Fort Kruibeke werd vanaf dan gebruikt als munitiewerkplaats. Toen Wereldoorlog 2 er zat aan te komen, had men het plan opgevat om de aanwezige munitie in Frankrijk op te slaan. De militaire overheden zagen in dat dit niet echt de meest gelukkige keuze was. Tijdens deze wereldbrand bleef het fort in gebruik maar dan onder Duitse bewaking.
Fort Kruibeke draagt de naam Van Eepoel, naar de artillerie-luitenant (postuum gepromoveerd tot kapitein) uit Beveren, die door de Duitsers werd geëxecuteerd. Van Eepoel was de leider van de Antwerpse en Waaslandse tak van de verzetsgroep TEGAL, die in 1940 in Zuid-Frankrijk was opgericht om inlichtingen te verschaffen aan de Britten. Als officier was Van Eepoel goed geplaatst om militaire informatie door te spelen, vooral over de munitietransporten vanuit het fort van Zwijndrecht, de positionering van het Duitse FLAK afweergeschut, troepenbewegingen, enzovoort. Daarnaast voerde de groep ook sabotageopdrachten uit.
Einde 1942 werd de groep echter geïnfiltreerd door een Belgische agent van de Abwehr. Van Eepoel en de anderen van het netwerk werden berecht. Hij werd met 7 anderen, ter dood veroordeeld. Op 18 februari 1944 werden ze op de Nationale Schietbaan in Brussel gefusilleerd.
Na 1945 zal het fort niet meer actief gebruikt worden. Nu is het een opslagplaats en oefenterrein voor de 11 genie die gehuisvest is in de kazerne Thoumsin aan de Kruibeeksesteenweg te Burcht. De gracht rondom het fort werd aan de achterkant grotendeels geslecht en dit gebied wordt nu gebruik voor de ontginning van klei voor de nabij gelegen Argexfabriek. Het fort is, doordat het niet vrij toegankelijk is, aan het veranderen tot een stukje ongerepte natuur. U vindt er volgens Natuurpunt Waasland (in 2006) niet minder dan 178 soorten planten, bomen, vlinders, vogels, vleermuizen, een vos en zo meer. De kleiontginning zal nog een aantal jaren doorgaan op het Kruibeekse deel van het fort. De natuur mag zijn gang gaan op het Zwijndrechtse deel en doet dan ook heel goed.
De toekomst van dit fort is onzeker. Hebt u de gelegenheid om dit fort te bezoeken, laat deze kans dan zeker niet aan u voorbijgaan.
Weet u meer te vertellen over dit fort, laat het dan eens weten?
Tekst: Mireille Schaekers
Beeldmateriaal: Google Maps, archief Heemkundige Kring Zwijndrecht Burcht
Bronnen:
- Menno Claes, gidsentekst ‘Hoogtij 2019’, cultuurdienst gemeente Zwijndrecht, 2019
- Mireille Schaekers, Zwijndrecht en Burcht tijdens de Groote Oorlog: Van de mobilisatie tot aan de bezetting (1 augustus – 10 oktober 1914), 2014
- Natuurpunt Waasland, Fort van Kruibeke, 2006