Schets met plaatsbepaling van wegen en weggetjes
Graag uw opmerkingen en andere interessante informatie. Bezoek ons Forum.
Van eind 1951 tot 1968 woonde ik in de Kloosterstraat 26. Het was het laatste huis in de straat voor "De Brede Wegel". Wij gebruikten als term vooral "Den Breewegel", nooit "De Wissel", hoogstwaarschijnlijk omdat er in Burcht meerdere tramwissels waren.
Midden vorige eeuw bestond Burcht ruwweg uit drie gemeenschappen: het Dorp, de Baan en 't Hoekske.
Het Dorp eindigde bij ons huis ; verder naar het oosten lag 't Hoekske. In de jaren 50 speelden wij, per wijk, (straat)voetbal tegen elkaar.
De Brede Wegel lag centraal tussen de verschillende wijken. Daar men zich toen vooral te voet of per fiets verplaatste, was de Brede Wegel een kruispunt van "verkeersstromen" voor de Burchtse bevolking.
Het Hoekske was zeker een afgezonderde gemeenschap. Met de auto, vertrekkende vanuit het dorp, was het alleen te bereiken langs de kaai en door de Antwerpse Steenweg, of door de Statiestraat (nu Pastoor Coplaan), Verbindingsstraat en Zwijndrechtsesteenweg (nu Zwijndrechtsestraat). De Idsteinlaan bestond toen nog niet.
Bij een begrafenis diende men deze lange weg achter de lijkwagen af te stappen naar het Kerkhof.
Het bijzondere aan de Brede Wegel was dat er geen openbare weg was voor gewoon vervoer, het was een cluster van wegen en weggetjes.
De wissel van de tram van Hamme naar Linkeroever nam de meeste plaats in. De tram liep over een enkel spoor. Daarom werden op meerdere plaatsen langs de spoorlijn wissels voorzien zodat de trams elkaar daar konden kruisen.
Ontwerpplan voor de aanleg van het tramspoor. Met de afslag van de Dorpstraat aan de huidige verkeerslichten, de Kloosterstraat en de wissel met drie parallelle sporen.
De kaart toont enkele dwarssecties met detail linksboven.
Kaart van 1898, bron Vlatam - Berchem.
Komende vanuit de Dorpstraat reed de tram in eigen bedding vanaf de vroegere Sint-Wininaschool (1). Aan beide kanten van de bedding was een berm, rechts ook een gracht. De Kloosterstraat was, zoals bijna in heel Burcht, een kleine kasseiweg met links grintvak en een voetpad. Het voetpad liep waarschijnlijk door op de Brede Wegel tot aan de Zwijndrechtsesteenweg. Het normale verkeer kon echter niet verder komen dan nummer 26. De kasseiweg eindigde hier en werd afgesloten met betonnen paaltjes (2).
Voorbij die paaltjes begon de Brede Wegel. Rechts de wissel. De wegel werd een grote grintweg die in trechtervorm verbreedde naar de Zwijndrechtsesteenweg.
Schuin links liep een brede zandwegel (3) naar een wegje (4). Dit smal lang wegje bestaat nog steeds.
Links van deze wegels lag een grote weide, omzoomd door prikkeldraad. Hier lag tot in de jaren '50 het voetbalveld van FC Deugd en Vreugd, voordat ze zich aansloten bij Waeslandia. Hun kleedkamer was bij Rieken Everaerts, die zij bereikten over het weggetje (4), onder de prikkeldraad en over het klein bruggetje
Rechts van de schuine weg lag een driehoekig eiland (6). Het was wat hoger gelegen, omzoomd door een hoge haag en grote bomen. Voor mij bleef het steeds een geheimzinnig donker, onbekend eiland.
Dammeke - Schilderij Bervoets, vroege periode.Als we de Brede Wegel bezoeken, vertrekkend vanaf de kerk, dan gaan we door het Dammeke, de kerkwegel bij uitstek. Verstopt achter de smidse van Van Tongerloo schilderde Fred Bervoets een van zijn eerste werken. Het ijzeren poortje is een uitgang van de pastorij. Van hieruit heb ik meermaals pastoor Baes naar de kerk zien gaan.
Het Dammeke kreeg midden jaren '50 een bedekking met twee rijen dal stenen, langs buiten omzoomd door twee rijen kasseien. Mochten de kerkgangers geen vuile schoenen hebben? Alle andere wegeltjes waren in verhard zand.
Bij het uitkomen uit de Brede Wegel, aan de overkant van de straat (11) lag de boerderij van "de Muis". Van de boer hadden we schrik, ik denk ten onrechte. Maar vooral blijft hij mij bij omdat hij slechts één been had. Als een echte kaper had hij een houten stok als onderbeen. Daarmee fietste hij zelfs, met één trapper en zijn houten been vastgemaakt met een draad aan het fietskader.
Ik herinner mij niet dat er ergens aanwijzingen stonden van het tramspoor of een onbewaakte overweg. Iedere voetganger keek instinctmatig uit of er een tram aankwam. Er reden minimum twee trams per halfuur, toch heb ik geen weet van enig ongeval op die plaats.
Indien met vanuit het Dammeke rechtdoor wilde stappen - fietsen was onmogelijk - lag er een klein stenen bruggetje en moest men over de sporen lopen (12).
Het waren vooral de bewoners van 't Hoekske die gebruik maakten van de Brede Wegel en zijn zijarmen. Zij gingen langs daar om te winkelen, naar de kerk gaan en/ of een pint pakken in het dorp. De kinderen gingen door de Kloosterstraat naar de Sint-Wivinaschool. De jongens liepen naar de broedersschool door het Dammeke. Vele arbeiders gingen naar de bedrijven UMAL en de Laminoirs de l' Escaut. Minstens éénmaal per jaar kwam de processie voorbij de wissel en door de Kloosterstraat.
In 1959 werd de tram afgeschaft en vervangen door bussen. Later werden de straten van Burcht een voor een vernieuwd.
Tekst: Jan Van Pelt met aanvulling door Jos Bettens.
Bronnen: Vlatam (Berchem).