Graag uw opmerkingen en andere interessante informatie. Bezoek ons Forum.
Wie kan er zich Burcht voorstellen zonder ’t Dammeke? Het is algemeen gekend en bijna iedereen is er al wel eens doorgelopen, -gewandeld of -gefietst. Maar wie kent de geschiedenis van dit stukje gemeente?
Het dammeke, zonder hoofdletter en als volkse toponiem voor de wegel, bestaat al heel lang.
Het staat getekend zonder naam op de Ferraris-kaart. Deze kaart werd getekend door de ploeg van graaf De Ferraris tussen 1771 en 1778 in opdracht van Maria-Theresia, keizerin van Oostenrijk waartoe onze gewesten toen hoorden. Ze beslaat heel de Oostenrijkse Nederlanden, wat ongeveer overeenkwam met het huidige België. Deze kaart was in de eerste plaats een militaire kaart, maar ook de bebouwing, de straten en wegen, molens en zo meer werden er bijgetekend. In de bijlagen werd bijvoorbeeld de staat van de wegen beschreven maar ook waar men eventueel troepen zou kunnen legeren.
Het dammeke lag tussen een dubbele bomenrij. Het begin ligt aan wat nu de Dorpsstraat is. Bemerk een tweede wegel, ongeveer waar zich nu de Robert Clarastraat bevindt. Deze wegel is niet meer aanwezig op de latere kaarten. Het lijkt er op dat het gebied tussen beide wegels en het stukje Dorpsstraat één domein waren.
Helaas is de Ferrariskaart geen kadasterkaart. Men kan er dus niet uit opmaken wie de eigenaar was van de grond waarover het dammeke liep en van wie de velden waren. De oude landboeken van Burcht zijn helaas verloren geraakt.
De huidige situatie, de Ferrariskaart, de atlas der buurtwegen, de Popp-kaart. Alle kaarten op dezelfde schaal met de huidige loop van het Dammeke opgemarkeerd.
Op de Popp-kadasterkaart van de gemeente Burcht (1842-1879) en in de ‘Atlas der Buurtwegen’ (1841) loopt het dammeke iets ten westen van het huidige pad - aangeduid met "Sentier nr. 16" in de atlas. Het huidige pad volgt de perceelgrenzen. Bemerk dat de huidige rechte Kloosterstraat toen nog niet aangelegd was.
Aan de hand van de Popp-kaart, een kadasterkaart, kunnen we wel opmaken wie er gronden bezat langsheen het dammeke.
Loopt u even mee? We beginnen aan de ingang van het dammeke aan de Dorpsstraat, net naast huisnummer 23. Percelen 341a en 342 behoorden toe aan groot-landbouwer Petrus-Constantinus en zijn zus Van Goethem. Volgens toenmalige gewoonte was de zus, vrouw zijnde, niet belangrijk en werd haar naam dus ook niet vermeld. Bedenk wel: we spreken hier ongeveer 150 jaar terug! Perceel 338, daar waar het dammeke de scherpe bocht naar rechts maakt, behoorde toe aan weer een Van Goethem; aan burgemeester Joannes Antonius. Op de Popp-kaart volgt er dan een stippellijn: het vervolg van het dammeke dat zo naar de Zwijndrechtsesteenweg liep. Dit stuk bestaat nog maar is eigenlijk onherkenbaar als onderdeel er van. Dit toenmalige deel van het pad is nu naamloos. Het toenmalige perceel 354 waar dit naamloze stukje over loopt, was ook eigendom van Petrus Constantinus Van Goethem en de zus zonder naam. Het dammeke loopt hierna via een bocht naar rechts over de percelen 242, toen in eigendom van landbouwer Gillis Laureys, en perceel 306, toen op naam van het Armenbureel van het toenmalige Burght. Het dammeke was, in de jaren dat de Popp-kaart getekend werd, dus langer dan nu.
Aan de overzijde van het pad, aan de kant van het huis Dorpstraat 27, vinden we perceel 343 in eigendom van de weduwe en de kinderen van Marcellis De Jonghe, bij leven bakker te Burght. Hiernaast lag perceel 345 dat eigendom was van Bernardus Claessens, landbouwer te Burcht. Daar waar het dammeke naar rechts afdraait, lag er een perceel grond van (weer) Petrus-Constantinus Van Goethem en zijn onbenoemde zus.
Tussen de Ferraris-periode en het opmaken van de Popp-kaarten veranderde het uitzicht en het gebruik van de toenmalige gronden. Onder de Oostenrijkers was er in dit deel van Burcht veel land in gebruik voor tuinbouw en was er weinig behuizing. Onder Popp, en toen bestond België al enkele jaren, was er al meer behuizing en zijn de tuinen verdwenen.
De families, personen of instellingen die de gronden in eigendom hadden, hebben op één of andere manier hun stempel op het dorp gezet. De familie Van Goethem is natuurlijk gekend van de vele burgemeesters en de brouwers. Het WZC Craeyenhof werd op hun gronden (perceel 354) gebouwd. De moderne benaming voor het vroegere Armenbureel Marcellis is het OCMW Zwijndrecht, de instelling die het WZC liet bouwen. Marcellis De Jonghe schreef een dagboek waarin hij het dagelijkse leven van een klein dorp als Burcht onder het Napoleontisch bewind beschreef. De landbouw verdween beetje bij beetje uit Burght om plaats te maken voor industrie en andere vormen van vooruitgang.
Dammeke. Ingang Dorpsstraat.
Dammeke. Ingang Kloosterstraat.
Het dammeke kreeg pas enkele jaren geleden een officieel straatnaambord. Vanaf toen heet het dus ‘Dammeke’, met hoofdletter. En een beetje opzoekwerk op computer 3 in de openbare bibliotheek van Zwijndrecht leerde dat de zus van Petrus Constantinus als voonaam Maria Ludovica droeg. Zij was 7 jaar ouder dan haar broer.
Dit is een erg ‘droog’ verhaal over het dammeke. Maar uw verhalen kunnen dit verhelpen. Het dammeke werd flink gefrequenteerd door jonge koppels (u weet wel waarom), als uitweg om te gaan plassen of de maag te ledigen na een café- of kermisbezoek, om naar de kerk of naar de Broedersschool te gaan, om meikevers te gaan vangen in de taxushaag, om er te gaan spelen, om te schilderen zoals Freddy Bervoets deed en nog veel meer. Weet u meer over welke avonturen en ‘stoten’ er zo al voorvielen in het dammeke? Hebt u foto’s van dit weggetje zonder hetwelk Burcht niet meer hetzelfde zou zijn? Waar dienden die bomenrijen trouwens voor? Waren het misschien windsingels of eerder hout bedoeld om later te dienen in de woningbouw, als brandhout of voor de klompenmakerij? Af en toe wordt dit pad ook de Elfgemeetwegel genoemd. Wie weet meer over deze naam? Weet u waar het dagboek van bakker Marcellis De Jonghe ingekeken kan worden? Laat het eens weten. Als u foto’s heeft kunt u deze door ons laten inscannen. De originelen krijgt u dan terug of houden wij voor u in bewaring. Alvast bedankt voor uw reacties!
Tekst: Mireille Schaekers
Foto’s en verwerking kaarten: Chris Vander Straeten
Bronnen:
www.geopunt.be
www.kbr.be
gemeenteregisters gemeente Burcht - openbare bibliotheek van zwijndrecht