Graag uw opmerkingen en andere interessante informatie. Bezoek ons Forum.
De rijkswachtbrigade Zwijndrecht werd opgericht in 1883. De Gendarmerie was toen nog een onderdeel van de Landmacht. De overzetboot was een belangrijk doorgangspunt. De onrustige linkerscheldeoever vroeg een permanente ordemacht ter plekke. De kazerne bevond zich vlakbij de Sint-Annakerk op het Vlaams Hoofd, toen een gehucht van Zwijndrecht. In 1938, na de aanleg van de Scheldetunnels, nam de brigade haar intrek in een huurgebouw op de Fortlaan in Zwijndrecht, waar ze tot 1998 zou blijven, om dan te verhuizen naar een nieuwbouw op Dorp West 100.
Waar kwam de Rijkswacht als instelling vandaan? In de twaalfde eeuw had graaf Filips van den Elzas (1168-1191) baljuws aangesteld. De drossaards en baljuws waren door de graaf aangestelde ambtenaren, die beschikten over een korps van gewapende lieden (gens d’armes) te paard. Deze helpers van de sterke arm der wet vingen de boeven, ze beschermden de land- en waterwegen en verzekerden de veiligheid van de reizende handelaars. In de vijftiende en zestiende eeuw bestond er een Provoostschap bij de Bourgondische maarschalken (daarom de naam maréchaussées, zoals in Nederland). Ze hadden een politiebevoegdheid over het hele grondgebied van de Bourgondische en Habsburgse Nederlanden.
De Gendarmerie, als onderdeel van “La Grande Armée”, werd actief in onze contreien tijdens het Frans bewind (1795-1815). Van oudsher woonden alle gendarmen in of naast de kazernes. De bevelsstructuren en het aantal manschappen wijzigde naargelang de noden van de bevolking. De brigade Sint-Niklaas nam op het einde van de 18de eeuw in Burcht en Zwijndrecht de taken waar. Vanaf 1818, onder het bewind van koning Willem I, werden onze twee gemeenten bediend door de brigade Beveren binnen het Luitenantschap Dendermonde en heette toen Maréchaussée. In 1883 werd de gendarmeriebrigade Zwijndrecht opgericht onder het Luitenantschap van het latere district Sint-Niklaas. Er stonden in de brigade vier gendarmen en een brigadier, van daar komt de benaming “Brigade”. De gendarmen waren altijd met dienst, over het gehele grondgebied van het Rijk, behalve wanneer ze in verlof waren, en dan nog … In 1923, met de verschuiving van de provinciegrenzen nam het rijkswachtdistrict Antwerpen het bevel over. Het district telde toen vier brigades: Antwerpen, Berchem, Ekeren en Zwijndrecht. De eerder vreemde vertaling naar “Rijkswacht” gebeurde in de jaren dertig van vorige eeuw.
Het oude gebouw in de Fortlaan voldeed in de jaren 80 van vorige eeuw niet meer aan de opdrachten van de Rijkswacht en aan de eisen van de moderne tijd. Op 8 oktober 1999 werd het nieuwe brigadecomplex plechtig in gebruik genomen. Het bestond uit: vooraan de operationele en administratieve kantoren, daarachter een logistiek gebouw en vier woningen voor rijkswachtgezinnen. De rijksweg lag in die tijd opgebroken voor de heraanleg van de straat en de nieuwe tramlijn. De aanwezige prominenten bij de opening waren onder meer: luitenant-generaal Herman Fransen, opperbevelhebber van de Rijkswacht en later de eerste commissaris-generaal van de federale politie, de procureur generaal van Antwerpen mevr. Christine Dekkers, de adjunct directeur-generaal van de Regie der Gebouwen, de districtscommandant van Antwerpen kolonel Jack van Peer en last but not least burgemeester Willy Minnebo. De rijkswachters van de laatste brigade Zwijndrecht waren: de brigadecommandant, adjudant Roger Vermote (+), de tweede in bevel, eerste opperwachtmeester Jan Anthierens en verder: opperwachtmeester Luc Van Rijmenant, de eerste wachtmeesters: René Depreeu (+), Ali Verhulst, Ben Janssens, Patrick Van den Sande, John Sel, Erik Vermorgen (+), Frank Van Damme, Joris Bruyninckx, Tony Bervoets, Francis Van der Auwera en wachtmeester Erik Neirinck.
Ingevolge het Octopusakkoord van 1998, werd een nationale politiehervorming doorgevoerd. Het werd een geïntegreerde politie op twee niveau’s. De rijkswachters fusioneerden in 2001 met de gemeentepolitiemensen tot één politiezone. Het rijkswachtcomplex bleek te klein om het hele nieuw politiekorps van de zone Zwijndrecht in onder te brengen. Bovendien was de toenmalige purper-groene regering Verhofstadt I op zoek naar kapitaal. Ze trachtte een sluitende begroting te bekomen door gebouwen uit het patrimonium van de federale Regie der Gebouwen te gelde te maken. Het gebouw werd aangekocht door het Meul Accountantskantoor bvba. Ze zitten daar extra beveiligd, kogelwerend glas inbegrepen.
Tekst: Ludo Van der Stock.
Bronnen:
Algemeen Commando van de Rijkswacht, Geschiedenis van de Rijkswacht - deel 1, p. 27 e.v., 1979.
Toespraak van adjudant Vermote, brigadecommandant, bij de opening van de nieuwe brigade.