Groepsfoto van de vrijwillige brandweer van Burcht aan de trap van het vroegere gemeentehuis. Foto genomen in de jaren '50. Namen gekend.
Graag uw opmerkingen en andere interessante informatie. Bezoek ons Forum .
Tot in de 19de eeuw was de brandweer buiten de steden niet formeel georganiseerd. Bij rampen werd de buurt verwittigd, bv. door een stormklok. In de steden bestonden reeds lang allerlei reglementen en organisaties om branden en andere rampen te bestrijden. Een lokale brand kon immers gemakkelijk overslaan naar andere huizen, waarvan vele van hout gemaakt waren.
In Burcht werd het vrijwillige brandweerkorps opgericht in 1865. We weten weinig van de dienst gedurende die eerste jaren.
Mannen tussen 20 en 40 jaar konden zich kandidaat stellen voor het korps.
Op 60 jarige leeftijd moest men de dienst verlaten volgens art. 9 van het "Grondreglement"; voor de officieren was dat op 65 jaar. Men werd dan gewoonlijk erelid. Niet iedereen was daar zo blij mee: in het boek "Register der manschappen en uitrustingen vinden we "... den ouderdomsgrens waar voornoemde kon blijven als honoris sergeant, hetgeen hij geweigerd heeft en met ne'n ruwe spreuk zijn volledig ontslag heeft gegeven"(sic).
Groepsfoto van het korps, 1926. Namen gekend.
Steeds heeft het korps geleden onder een gebrek aan materiaal. In 1928 doet de gemeente Burcht bij de minister een dramatische aanvraag tot subsidiëring van de aankoop van blusmateriaal. Het materiaal van toen dateerde reeds van 1873. Helemaal ontoereikend voor een kleine gemeente met groeiende grote en kleine nijverheden. Verder wordt gewezen op de veelvuldige overstromingen. Doel was een motopomp aan te kopen voor 70.000 frank. We weten niet wat de reactie van het ministerie was. Bij navraag bleek niemand zich zulke pomp te herinneren.
In een gedetailleerd kasboek vanaf 1939 staat geen enkele aankoop van materiaal vermeld!
Oefening met de grote brandladder aan het klooster/meisjesschool. Foto genomen rond 1931.De leden van het korps kregen twee uniformen: werkkledij en paradeuniform, betaald door de gemeente. Ze kregen geen salaris. De enige beloningen bestonden uit ere-diploma's en decoraties voor aantal jaren dienst of voor daden van moed en zelfopoffering. Ze moesten wel boetes betalen bij onregelmatigheden.
Voor en tijdens de tweede wereldoorlog was dit wel anders: in 1941 werd in totaal 2187 frank aan weddes betaald. De laatste maal was in 1946, toen werd 2575 frank uitbetaald.
De dienst na 1955 kunnen we in de praktijk beschrijven aan de hand van een getuigenis.
Op verschillende plaatsen in Burcht lagen standpijpen (pijpen die aansluiten op de monden van de waterleiding) en brandslangen opgeslagen. Het grote materiaal stond in een centraal magazijn in het vroegere gemeentehuis. Daar werd ook de initiële opleiding en de oefeningen gehouden. De opleiding gebeurde ter plaatse door de anciens van de groep. De officiers moesten door een nationaal examen.
Als een lid van de brandweer verwittigd werd lichtte hij de dichtsbijzijnde overste in en nam zelf reeds het initiatief. Wanneer een hogere in rang ter plaatse kwam, nam die het bevel over. Desnoods werd ingebroken in een huis. Zo werd binnengedrongen in een huis waar veel rook gezien werd en niemand opendeed. Het bleek te gaan over een pot die overgekookt was. De vrouw des huizes kwam eraan en werd verwittigd. Haar reactie:" Dat kan niet, manneken, want ik was niet thuis".
Ook bij problemen in andere gemeenten werd spontaan hulp geboden.
De vrijwilligers werden geselecteerd uit die mensen die gemakkelijk beschikbaar waren, zoals zelfstandigen, gemeentepersoneel en werknemers van lokale bedrijven. Gemiddeld stonden 40 personen paraat.
Het was een eer bij het korps te horen, het was een plezante bende. Er waren nooit problemen met bazen van bedrijven die hun werknemers niet toelieten om te gaan helpen. Oproepen kwamen natuurlijk ook midden in de nacht voor. In die periode zijn er nooit zware ongelukken gebeurd met brandweerlieden.
Regelmatig deed de Burchtse brandweer mee met optochten, ook in andere gemeenten.
Groepje vrijwilligers in werktenu.In 1960 had de gemeente Burcht besloten om zich aan te sluiten bij de Antwerpse brandweerdienst. Dat werd concreet in 1968. Zwijndrecht volgde in 1971. Door de komst van nieuwe industrie waren zware investeringen vereist inzake materiaal en kennis. Dit werd te zwaar voor een vrijwillig brandweerkorps. Ook na de aansluiting bij Antwerpen bleef het lokale korps nog een tijd operationeel. De actieve vrijwilligersdienst werd gestopt voor 1968. Ik leid dit af uit de laatste betaling voor onderhoud van het materiaal, betaald in dat jaar. De overgebleven leden kwamen nog tweemaal per jaar bijeen op een teerfeestje, eerst met een subsidie van de gemeente wegens vroeger bewezen diensten, later werd dit uit eigen zak betaald.
Er moeten meer bronnen kunnen aangeboord worden om het verhaal van de vrijwillige brandweer te kunnen vertellen. Onze Kring wil daarom graag een volledig artikel klaarmaken voor een volgend Jaarboek. We willen het onderwerp ook uitbreiden naar de gemeente Zwijndrecht. Wie kan ons meer informatie geven?
Bronnen:
Register der manschappen en uitrustingen - ZB010365
Kasboek van het vrijwillige brandweerkorps Burcht - ZB010364
Grondreglement voor een gemeentelijke vrijwilligersbrandweer, dd. 14/11/1933 - ZB011005
Vrijwillig Pompierskorps van Burght, reglement van tucht en inwendige orde - ZB020551
Interview met Frederik Van Raemdonck dd. 21/08/2016
Foto's uit de schenkingen G. Bettens en J. Van Tongerloo.
Tekst: Chris Vander Straeten