Foto van een van de opslagsferen voor de grondstof isobutyleen in de fabriek van Polysar, genomen doorheen een buis voor het opspuiten van de polder.
Graag uw opmerkingen en andere interessante informatie. Bezoek ons Forum.
Reeds vroeg werden initiatieven tot bedijking genomen door kloosterorden in het Noorden van het Waasland. In 1414 werd met een octrooi van hertog Jan Zonder Vrees begonnen aan de indijking van het schor van Melselebroec, de latere Melselepolder. Later onstonden daarnaast de polders Krankeloon en Royal (Real). Deze polders lagen binnen de grenzen van het huidige Zwijndrecht.
Ferrariskaart +- 1775. Linksboven de ruïne van het fort S. Marie, daarnaast de kleine Real polder, daarnaast de Krankeloonpolder. Rechts onderaan Pijp Toebak.
Er waren overtromingen (bv. in 1906), maar de polders bleven bewaard tot de ramp op 1 februari 1953. Toen onstonden grote bressen in de Scheldedijken en de Defensieve dijk. Er bestaat een uitgebreide literatuur over het ontstaan van de dijkbreuken, de aanpak en de gevolgen.
De bres aan Pijp Toebak werd pas gedicht op 27 juni. In Zwijndrecht werd een volledig verminkte polder achtergelaten met een sliblaag die varieerde van 50 cm tot 2 m. hoog, volledig onbruikbaar voor de landbouw. Het leger werd ingezet om de polders te ontzanden met zwaar materiaal. Dit werk werd echter stopgezet in november 1955. De polder werd onafgewerkt achtergelaten gedurende de volgende jaren.
Beelden in de polder van vóór 1953. Links het Spechthoevetje, rechts een afwateringsgracht en Scheldedijk.
Het volgende hoofdstuk begon met het bezoek van president Ian Rush van de Canadese Polymer Corporation Ltd. in 1961. Het bedrijf zocht een locatie in België om butylrubber te produceren, een synthetisch rubber, geschikt voor om. autobanden. Een ligging aan de Schelde was essentiëel voor de aanvoer van grondstoffen. In de Antwerpse haven op de rechterscheldeoever was toen het niet mogelijk industriegronden te kopen. Ons lid Edmond Reyn was getuige van dit bezoek. Uiteindelijk werd er een optie genomen op een stuk grond van 10 ha. vlakbij de vroegere bres aan Pijp Toebak. De verkoopacte werd verleden in 1962. Toen was er reeds een begin gemaakt met het opspuiten van het fabrieksterrein en waren de eerste heipalen reeds geslagen. Latere grondaankopen brachten het totaal op 46 ha.
Het bedrijf kreeg de naam Polysar Belgium, nu Lanxess Rubber. De eerste butylrubber werd in de Melselepolder geproduceerd eind 1963.
Het was een hele toer om vlaamse operators te vinden en op te leiden in het moeilijke rubberproces. Edmond Reyn was een van de eerste ingenieurs, aangeworven om de operators op te leiden. Hij doorliep verschillende stadia in het management en werd tenslotte productiemanager voor de ganse fabriek.
Het verhaal van de eerste petrochemieplant in de verlaten Melselepolder is vrij vlug een hefboom geworden voor andere investeringen in de verloren polders van Zwijndrecht.
Het tweede bedrijf dat zich vestigde in de polder was een baggerbedrijf. Aanvankelijk had de "Société de Dragage" zijn thuishaven op Antwerpen Linkeroever. De maatschappij zocht echter een betere bergplaats voor haar vloot. Uiteindelijk werd de Krankeloonpolder aangekocht door de "Algemene Baggermaatschappij SGD" in 1962, enkele weken na de grondaankoop door Polysar. Er wordt een kleine insteekhaven gebouwd. Door fusie met een ander baggerbedrijf werd Dredging International N.V. opgericht. Het nieuwe bedrijf werd een baggerbedrijf van wereldformaat. Een latere fusie resulteerde in het huidige DEME N.V.
Topografische kaart uit 2002. Rechts van het fort S. Marie de insteekhaven van DEME. De Canadastraat is de rode lijn. Polysar lag aan de oostkant van de bocht in de Canadastraat.
In Antwerpen zag men het niet graag gebeuren dat braakliggende poldergrond op de linkerscheldeoever verkocht werd zonder controle van de Antwerpse haven. Hier begint een nieuw hoofdstuk van de geschiedenis van de havenuitbreiding.
Dit is een korte samenvatting van de gebeurtenissen rond het begin van de industrialisatie van de polder in Zwijndrecht.
Voor veel meer informatie kunt u terecht in het onvolprezen boek "Rijk polderland verdwenen onder baggerzand" van ons lid Edmond Reyn. Het boek beschrijft in detail de overstromingsramp van 1953, de annexatie door Antwerpen van de polders op de linkerscheldeoever, inclusief het noordelijk gebied van groot-Beveren, en veel meer. Het boek is prachtig geïllustreerd met kaarten en fotomateriaal.
Van dezelfde hand is het boek "Rijk polderland vernederd tot moerasland", dat de thema's leefbaarheid en natuurbeheer aansnijdt. Beide boeken zijn beschikbaar bij de auteur.
Een derde boek is in voorbereiding.
Bronnen:
REYN, E., Rijk polderland verdwenen onder baggerzand, p. 21 - 81.
VANDER STOCK, L., Watersnood in Zwijndrecht 1953, een evocatie, Jaarboek van de Heemkundige Kring Zwijndrecht Burcht 2013, p. 37.
Tekst: Chris Vander Straeten.
Foto's: H. Vaessen, E. Reyn.